مشروطه یا مشروعه؛ روایت اختلاف رهبران مشروطه در «چراغ»

شنونده‌ی بخش كوتاهی از گفتگوی برنامه‌ی «چراغ» با دكتر علی طهران‌بند مدرس و پژوهشگر تاریخ معاصر و فرهنگ عامه درباره اختلاف نظر "مشروطه مشروطه" و "مشروطه مشروعه"، انشقاق با محوریت علمایی چون آیت‌الله طباطبایی، آیت‌الله بهبهانی و شیخ فضل‌الله نوری، مسیر تدوین قانون اساسی و انسجام نهضت مشروطه باشید.

طهران‌بند گفت:
سرآمدان این دو تفكر از رهبران مشروطه هستند. شیخ فضل‌الله نوری در جریان مشروطه، در ابتدا از حامیان نهضت مشروطه بود، اما با ورود مواد قانونی اقتباس‌شده از غرب(بلژیك و فرانسه) به قانون اساسی، به مخالفت برخاست و نظریه «مشروطه مشروعه» را مطرح كرد.چون بستر فرهنگی ایران مبتنی بر شرعیات و حقوق اسلامی است و این دو در مقابل هم قرار داشتند.

پس از امضای قانون اساسی مشروطه با 51 ماده، توسط مظفرالدین شاه و محمدعلی میرزای ولیعهد، منزل میرزاحسین خان سپهسالا(در بهارستان) به خانه ملت تبدیل شد.
شیخ فضل الله نوری با تلاش‌های فراوان توانست الحاق متمم قانون اساسی را پیگیری كند؛ ماده‌ای كه نظارت پنج مجتهد جامع‌الشرایط بر مصوبات مجلس را الزامی می‌كرد.

تضارب آراء و انشقاق فكری و ذهنی نیسبت به اصول مشروطه میان رهبران مشروطه (شیخ فضل الله نوری، آیت‌الله طباطبایی و آیت‌الله بهبهانی) به شكل‌گیری دو حزب اعتدالیون و عامیون انجامید.

در آن مقطع زمانی روزنامه ها مطالبی را منتشر كردند كه شیخ فضل الله نوری مخالف مشروطه است اما او اعلام كرد با مشروطه ای كه برخاسته از غرب است مخالف است.در همین زمان شاهد تحصن در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی به مدت یك ماه هستیم.

نهایتاً فرایند انقلاب مشروطه در ایران به دوران استبداد صغیر منتهی شد و نخستین قربانی این جدال‌ها، شیخ فضل‌الله نوری بود كه به دست یك ارمنی به دار آویخته شد.

مشروطه به‌عنوان یك عنصر وارداتی با ساختار سیاسی ایران همخوانی كامل نیافت و به‌دلیل عدم وفاق داخلی و نفوذ خارجی، به جای ترمیم جامعه، تنش‌های تازه‌ای را به همراه آورد

و...

برنامه «چراغ» با موضوع تاریخ را جمعه‌ها، ساعت 21:30 الی 22:55 از رادیو تهران بشنوید.

می توانید در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.