یكی از برنامههایی كه از دیرباز طرفداران بسیاری داشته و دارد و كوچك و بزرگ علاقهمند و پیگیر آن هستند برنامههای قصهمحور است.
شبكه رادیویی تهران در برنامه «از حرف تا واژه» قصهها و حكایاتی را روایت میكند. این برنامه جمعهها ساعت 11 به مدت یك ساعت از موج اف.ام ردیف 94 مگاهرتز پخش میشود.
از دیالوگ و قصه به ضربالمثل
جواد مانی بیش از 44 سال از اولین تهیهكنندگیاش در رادیو میگذرد و در حال حاضر به مدت چهار سال است تهیه برنامه «از حرف تا واژه» از رادیو تهران را بر عهده دارد. او درباره این برنامه میگوید: مهرماه چهار سال این برنامه به پایان میرسد و قصد دارم فرم برنامه را تغییر دهم، البته محور و محتوای برنامه ضربالمثل است، اما فرم تغییر میكند. قبلا فرم برنامه همانند جدول روزنامهها و مجلات به شكل طرح جدول كلمات متقاطع بود.
وی در پاسخ به علت تغییر فرم برنامه به صورت دورهای میگوید: من به دلیل این كه تواناییهای خودم را نشان دهم درصدد هستم فرم برنامه را به صورت دورهای تغییر دهم. تغییر فرم به شكل قصه به این دلیل انتخاب شد تا شنونده را بیشتر به تفكر وادار كنیم و اجرای برنامه به گونهای است كه از دیالوگ و قصه به ضربالمثل ختم میشود. از آنجایی كه به شركتكنندگانی كه پاسخ صحیح را حدس بزنند، جایزه تعلق میگیرد، میشود گفت كه برنامه ما ساختاری مسابقهای دارد، اما به دلیل این كه محتوای برنامه اجازه اجرای هیجانی را نمیدهد و عرصه فرهنگ، عرصه تفكر است، برنامه هیجانی اجرا نمیشود و نمیتوان عنوان مسابقه را برای برنامه از حرف تا واژه انتخاب كرد.
مانی در ادامه میافزاید: ما محدودیت سنی، تحصیلی و جنسیت برای شركت در این برنامه نداریم، چون این برنامه شنونده عام دارد.
البته مخاطبان هم به این برنامه لطف دارندو تماسهایی كه با برنامه گرفته میشود بسیار زیاد است، لذا ما به 5 نفر اول كه به پاسخ صحیح برسند، امتیاز میدهیم و هر شخصی كه زودتر با برنامه در تماس باشد، امتیاز لازم را كسب میكند.
رادیو تهران، موج همدلی
قصهخوانی برنامه را یوسف رحیمی بر عهده دارد. رحیمی در ابتدای برنامه توضیح مختصری درباره روال برنامه میدهد و میگوید: روال این برنامه به این گونه است كه اول قصه خوانده میشود، اما داستان را به پایان نمیرساند و این مخاطبان هستند كه باید پایان داستان را با بیان ضربالمثل حدس بزنند.
راوی قصههای كوتاه
رحیمی كه 15 سال است در رادیو كار اجرا میكند، درباره اجرایش در این برنامه میگوید: هر مهر ماه روال و قالب اجرای برنامه تغییر میكند، اما شكل اجرا متغیر است. قبلا واژه به مخاطب داده میشد و از آنها میخواستیم با توجه به واژه مطرح شده ضربالمثل بسازند، اما روال كنونی برنامه این گونه است كه سه تا چهار قصه ساده و امروزی خوانده میشود و پایان قصه به صورت نیمهتمام باقی میماند كه شنوندهها باید ضربالمثلها را با توجه به واژه بیان كنند.
برای تنوع در برنامه ریشه ضربالمثلها به صورت داستان وار و به شكل حكایت خوانده میشود. لحن من در این برنامه خیلی ساده است و پیچیدگی خاصی ندارد. همسو با روانی قصه، لحن من هم به صورت محاورهای است و به همین سادگی قصهها خیلی ملموس به زبان ساده بازخوانی میشود. من راوی قصههای كوتاه از داستانهای زندگی و امروز هستم.
او در پاسخ به این پرسش كه اجرای شما در این 15 سال چه تغییراتی داشته، میگوید: برای هر فردی طی این سالها تغییر صددرصدی است، اما گاهی ممكن است شخصی كارش ضعیف شود یا قویتر، اما هر سال كه میگذرد به بار معلومات و اطلاعات انسان افزوده میشود و تجربیات جدید كسب میكند. مثلا اجرای من در این برنامه كه یك برنامه سرگرمی و ساده است با اجرای برنامه ادبی و فاخر بسیار متفاوت است؛ چون برنامهای مانند از حرف تا واژه اجرای سادهتر و روانیتری را نیازمند است. من طی این سالها كاراكتر صدایم را پیدا كردم و به خوبی میدانم اجرای كدام برنامه را به عهده بگیرم. در شروع كار، اجراهای بیشتری داشتم، اما الان سعی میكنم در هر برنامهای ورود پیدا نكنم.
داستانها و ضربالمثلها
كوثر معصومی، نویسنده این برنامه است و بیش از سه سال با نگارش قصهها و روایتها با این برنامه همكاری میكند.
او درباره چگونگی نگارش قصهها و داستانهای این برنامه رادیویی میگوید: برای نگارش داستانها و قصهها بیشتر مطالب آموزنده و مفید و پركاربرد انتخاب میشود و مسائل روتین و روزمره زندگی مد نظر قرار میگیرد. اغلب داستانها دو شخصیت ثابت دارد، ما كار را با داستانها و ضربالمثلهای ساده آغاز كرده و تلاش كردیم به مرور با آشنایی بیشتر شنوندهها با ضربالمثلها و حكایاتهای سختتر همراه مخاطبان باشیم.
نویسنده برنامه تصریح میكند: این برنامه ضمن جنبه سرگرمی و ذوق و شوقی كه در مخاطب برای حدس ضربالمثلها ایجاد میكند، باعث تحریك مخاطب میشود. از دیگر ویژگیهای برنامه ریشهیابی ضربالمثلهاست كه باعث شده این ضربالمثلها پا بگیرد.